رابطه‌ی ایمان و عمل صالح

از آنجای که اسلام برای انسان سعادت و کمال مطرح کرده و انسان را سوق داده که همواره برای کمال و سعادت کوشش و تلاش کند و در این رابطه الگو و اسوه‌های خوب و کامل قرار دهد، همواره به دنبال سعادت و کمال انسان مطرح می‌کند و ایمان و معرفت خدا و عمل صالح را دو بال برای نیل به سعادت معرفی می‌کند. اگر یکی از این دو بال نباشد انسان نمی‌تواند به هدفش برسد.

«عمل» و حقیقت آن

بر اساس آنچه اهل لغت تصریح کرده­اند[56]، «عمل» عبارت است از کار و فعل و خدمتی است که با قصد و اراده انجام داده می‌شود. از اینرو در اعمال انسانی که با اراده و عمل همراه است پیوسته هدف و غایتی مدّ نظر فاعل است که آنرا کمال خود دانسته و برای تحصیل آن اقدام می­کند.

در متون دینی ما غایت قصوای خلقت انسان عبادت الهی و به معنای دقیق «قرب الی الله» ترسیم شده است و لذا عمل مطلوب که در فرهنگ قرآنی به آن «عمل صالح» اطلاق شده، عملی است که در این راستا به انجام می رسد.

سیمای ایمان در روایات

در فرهنگ اهل بیت علیهم السلام ایمان به اشکال مختلف تبیین شده و برای آن اقسام و درجات مختلف ذکر گردیده است. اکنون به دسته­ای از این روایات اشاره­ای خواهیم داشت.

1- اقسام ایمان

الف) ایمانی حقیقی

ایمان حقیقی ایمانی است که از شناخت ذات اقدس اله نشأت گرفته و چنان در دل و جان نفوذ کرده که منشأ آثار و برکات و طمئنینه‌ی قلبی برای شخص مؤمن است. از اینروست که در روایتی از امیرالمؤمنین (عليه‌السلام) ایمان به خدا به درختی مستحکم تشبیه شده است:

مقدمه

قرآن مجید انسان را صاحب عقل و شعور، دارای اراده‌ی نافذ و اختیار معرفی می‌کند، انسانی که با اراده خویش می‌تواند به مقامات عالیه‌ای که به عنوان سعادت و کمال برای وی از جانب حضرت حق مشخص گردیده، نایل شود.

در این راستا خداوند،  سعادت حقیقی انسان را در گرو ایمان و عمل معرفی نمود، ایمانی که حقیقت وی در دلها ظهور می‌کند و عینیت می‌یابد و با اعضاء و جوارح به صورت انجام اعمال متناسب و شایسته با آن نمودار میگردد و از اینرو حقیقت ایمان با اعمال متناسب با آن رقم خورده است و به همین جهت است که قرآن کریم در اغلب موارد ایمان را با عمل صالح ذکر می‌کند و آندو را کنار همدیگر قرار می­دهد.